(डाउनलोड) उत्तर प्रदेश लोक सेवा आयोग (यूपीपीएससी) मुख्य परीक्षा वैकल्पिक विषय पाठ्यक्रम हिंदी में "दर्शनशास्त्र" (Download) UPPCS Mains Optional Subject Exam Syllabus in Hindi (Philosophy)


(डाउनलोड) उत्तर प्रदेश लोक सेवा आयोग (यूपीपीएससी) मुख्य परीक्षा वैकल्पिक विषय पाठ्यक्रम हिंदी में "दर्शनशास्त्र" (Download) UPPCS Mains Optional Subject Exam Syllabus in Hindi (Philosophy)


:: प्रश्नपत्र - I (Paper - I)::

दर्शनशास्त्र का इतिहास एवं समस्यायें (History and Problems of Philosophy)

(खण्ड-अ Section - A)

1. प्लेटो: प्रत्यय-सिद्धान्त,
2. अरस्तू: आकार, द्रव्य, कारणता,
3. डेकार्टः पद्धति, आत्मा, ईश्वर, मन-शरीर द्वैतवाद,
4. स्पिनोजाः द्रव्य, गुण और पर्याय, सर्वेश्वरवाद,
5. लाइबनित्जः चिदणु, ईश्वर,
6. लॉकः ज्ञान-सिद्धान्त, जन्मजात प्रत्ययों का खण्डन, द्रव्य एवं गुण,
7. बर्कलेः अमूत्र्त प्रत्यय का खण्डन, जड़द्रव्य का खण्डन, मूलगुण तथा गौणगुण के भेद का खण्डन, प्रत्ययवाद
8. ह्यूम: ज्ञान- सिद्धान्त, संशयवाद, आत्मा, कारणता
9. कांट: प्रागनुभविक एवं अनुभवजन्य ज्ञान, विश्लेषणात्मक एवं संश्लेषणात्मक निर्णय, संश्लेषणात्मक प्रागनुभविक निर्णय की सम्भावना, देश, काल एवं कोटियां, प्रज्ञा (रीजन) के प्रत्यय ,
ईश्वर-अस्तित्व-साधक युक्तियों की आलोचना
10. हेगेल: द्वन्द्वात्मक पद्धति, निरपेक्ष प्रत्ययवाद,

11

(अ) मूरः सामान्यगत मत का समर्थन, प्रत्ययवाद का खण्डन
(ब) रसेल: वर्णन-सिद्धान्त, अपूर्ण प्रतीक, तार्किक परमाणुवाद, आणविक तथ्य।

12. विट्गेन्सटाइनः सरल तर्कवाक्य, अर्थ का चित्र-सिद्धान्त, कथन एवं निदर्शन का भेद
13. तार्किक भाववाद: सत्यापन सिद्धान्त, तत्वमीमांसा का निरसन, अनिवार्य तर्कवाक्यों का भाषायी सिद्धान्त
14. संवृत्तिशास्त्र: हुसर्ल-संतृत्तिशास्त्रीय प्रणाली, चेतना की विषयापेक्षा।
15. अस्तित्ववाद: (किर्केगार्ड एवं सात्र्र)- अस्तित्व एवं सार, स्वतन्त्रता एवं चयन, उत्तरदायित्व एवं प्रामाणिक अस्तित्व,
16. क्वाइन: आमूल अनुवाद,
17. स्ट्रासन: व्यक्ति- सिद्धान्त।

खण्ड-ब (Section - B)

1. चार्वाकः ज्ञान- सिद्धान्त, भौतिकवाद,
2. जैनदर्शन: सत् का सिद्धान्त, स्याद्वाद तथा सप्तभंगीनय, बन्धन एवं मोक्ष,
3. बौद्धदर्शन: प्रतीत्यसमुत्पाद, क्षणिकवाद, नैरात्म्यवाद, बौद्धदर्शन के सम्प्रदाय,
4. सांख्य- योगः प्रकृति, पुरूष, कारणता-सिद्धान्त, मोक्ष, अष्टांगयोग, चित्तभूमि, ईश्वर,
5. न्याय-वैशेषिक: प्रमाण, आत्मा, मोक्ष, ईश्वर तथा ईश्वर के अस्तित्व के लिये युक्तियाँ, पदार्थ, कारणता-सिद्धान्त, परमाणुवाद,
6. मीमांसा: ज्ञान- सिद्धान्त, प्रमा, प्रमाण, स्वतःप्रमाण्यवाद,
7. वेदान्त: शंकर, रामानुज एवं मध्व-ब्रहम, ईश्वर, आत्मा, जीव, जगत, माया, अविद्या, अध्यास, मोक्ष।

प्रश्न पत्र - II (Paper - II)

सामाजिक- राजनैतिक दर्शन एवं धर्म-दर्शन (Socio Political Philosophy and Philosophy of Religion)

(खण्ड-अ Section - A)

1. सामाजिक और राजनैतिक आदर्शः समानता, न्याय, स्वतंत्रता
2. संप्रभुता,
3. व्यक्ति तथा राज्य,
4. लोकतंत्रः अवधारणा तथा प्रकार,
5. समाजवाद तथा माक्र्सवाद,
6. मानववाद,
7. धर्मनिरपेक्षताववाद,
8. बहुसंस्कृतिवाद,
9. दण्ड के सिद्धान्त,
10. हिंसा, अहिंसा, सर्वोदय,
11. लिंग-समानता,
12. वैज्ञानिक दृष्टि एवं प्रगति,
13. पारिस्थितिकी-दर्शन।

(खण्ड-ब Section - B)

1. धर्म, धर्मशास्त्र तथा धर्म दर्शन,
2. धर्म तथा नैतिकता,
3. ईश्वर विषयक अवधारणायें: वैयक्तिक, अवैयक्तिक, प्रकृतिवादी,
4. ईश्वर के अस्तित्व के लिए प्रमाण,
5. आत्मा की अमरता,
6. मोक्ष,
7. धार्मिक ज्ञान: बुद्धि, देवी प्रकाशना तथा रहस्यवाद,
8. ईश्वर विहीन धर्म,
9. अशुभ की समस्या,
10. धार्मिक सहिष्णुता।

<< मुख्य पृष्ठ पर वापस जाने के लिये यहां क्लिक करें